Smolensk/Katyn: Rusland wil de zwarte dozen niet afstaan

Het precieze tijdstip van de catastrofe in Smolensk blijft een raadsel en over het aantal zwarte dozen in de Tupolev lopen de berichten uiteen (van drie tot vijf). De informatiechaos van officiële zijde en in de kranten neemt met de dag toe. Dat de Russen de zwarte dozen niet willen afstaan voedt in Polen het ongenoegen en het wantrouwen. Duizenden Polen eisen intussen in een open brief aan premier Tusk een onafhankelijk internationaal onderzoek.


Hieronder bericht ik opnieuw uit de Poolse media. Mijn eigen commentaar is cursief.

Tijdstip van de crash. Mysterieuze Ilyushin.

Gazeta Wyborcza bracht op 29 april het volgende nieuws over het tijdstip van de landing. Als bron citeert de krant een communiqué van de Poolse procureur-generaal en de procureur van het leger. Ik vertaal woordelijk (en dus houterig).

"In het communiqué wordt geïnformeerd dat voorlopige bevindingen erop wijzen dat voor de landing van het vliegtuig TU-154M (het vliegtuig van de president, gvh) een Russische Il-76 tweemaal op de luchthaven van Smolensk trachtte te landen, enkele tientallen minuten voor de landingspoging van de TU-154M. Na het uitvoeren van een omcirkeling van de luchthaven vloog het vliegtuig weg, afziend van de landing. 'Het genoemde tijdverschil sluit de hypothese van een verband met de catastrofe uit. Zo zijn de opkomende speculaties over mogelijke door dit vliegtuig veroorzaakte turbulenties die de vlucht van de TU-154M verstoord zouden hebben, ongegrond' - benadrukt het communiqué.
Het communiqué benadrukt dat het vaststellen van het tijdstip van de catastrofe zal gebeuren op basis van de gegevens van alle toestellen en bronnen die dit feit konden registreren (de zogenaamde zwarte dozen; de ATM QAR-apparatuur of de zogenaamde derde zwarte doos, gegevens die een onderbreking van de elektrische energie van de elektriciteitscentrale in Smolensk documenteren, luchtverkeerdocumenten, getuigenissen enz.)"

Bedenkingen. 
- De informatie over de landingspogingen van de Il-76 is nieuw sinds 28 april (18 dagen na de crash). Tot nu toe was op het internet wel sprake van een 'geheimzinnige Ilyushin' die boven de luchthaven van Smolensk cirkelde (sommigen beweren dat dit toestel met chemische middelen een dichte nevel veroorzaakte, maar in de mainstream media vond ik deze geruchten niet terug). 
- In dit bericht is geen sprake meer van de vierde zwarte doos, waarvan Gazeta Wyborcza zelf nog op 27 april melding maakte (vreemd genoeg vond ik het bericht over de vierde zwarte doos in geen andere krant terug, en ik vond ook geen correctie in Gazeta Wyborcza zelf. Zie ook het volgende punt).


Drie of vier zwarte dozen? Of vijf?

Zoals ik al schreef meldde Gazeta Wyborcza op 27 april dat een vierde zwarte doos in het toestel gevonden was. Echter, in een bericht dat later op dezelfde dag in dezelfde krant verscheen is zelfs sprake van een vijfde zwarte doos. De informatie is afkomstig van een reporter van radio TOK FM, aldus de krant. Het zou gaan om een apparaat van het type K3 63, dat bij de crash vernield werd. 


Commentaar
- Op 28 april (dus een dag na de melding van de vierde/vijfde zwarte doos) heeft minister van defensie Klich het nog altijd over "de drie zwarte dozen". Volgens dat bericht (geciteerd in... Gazeta Wyborcza) zegt de minister dat hij "ongeveer een derde" van de opnames van één van de drie zwarte dozen beluisterd heeft, maar over de inhoud wou hij niets zeggen. 
- Het bericht van de vier (of vijf) zwarte dozen vond ik op de webstekken van Rzeczpospolita en Dziennik niet terug (zelfs geen melding van het toch wel belangwekkende nieuws in Gazeta). Nog op 29 april bracht de krant Dziennik een stuk over de zwarte dozen ('De Polen verloren de zwarte dozen nooit uit het oog'), dat met geen woord over een mogelijke vierde zwarte doos repte. Het verbaast me dat het nieuws zo sterk verschilt van de ene krant tot de andere, en dat zelfs de berichtgeving in één krant (of liever, op de website), in casu Gazeta Wyborcza, zo onsamenhangend is.

"We hebben geen reden om de Russen te vertrouwen"

Onder deze titel (zonder de aanhalingstekens) brengt Rzeczpospolita vandaag 2 mei 2010 een interview met auteur, dichter, literair criticus en publicist Jacek Trznadel. Prof. Trznadel schreef onder meer verscheidene boeken over de slachting van Katyn.

Aanleiding voor het interview is een open brief aan premier Donald Tusk, waarin Trznadel de premier oproept een "internationale technische commissie" in het leven te roepen om de catastrofe in Smolensk te onderzoeken. Meer dan 20 000 Polen hebben de petitie intussen ondertekend (op het moment van het interview waren het er 13000 - Trznadels 'bescheiden website' kan de stroom bezoekers nauwelijks aan).

Trznadel aanvaardt niet dat de Poolse procureurs slechts een marginale rol spelen in het onderzoek naar de ramp in Smolensk, waarbij de Poolse president en tientallen hoogwaardigheidsbekleders omkwamen. Hij verwijt de regering een al te slappe houding tegenover Rusland. "Het idee van een commissie van onafhankelijke buitenlandse experten kreeg ik omdat noch de Russen vertrouw, noch - het spijt me dit te moeten zeggen - de Poolse onderzoekers."

Vooral het feit dat de Russen naar verluidt de zwarte dozen niet aan de Poolse onderzoekers zullen afstaan (maar slechts een transcriptie van de opnamen), is voor Trznadel volstrekt onaanvaardbaar: "Die zwarte dozen zijn eigendom van de Poolse staat. (...) Het gaat hier over onze eer, onze nationale soevereiniteit".

Trznadel herinnert aan de leugens die de Sovjet-Unie jarenlang verspreidde omtrent de massamoord in Katyn. Op de tegenwerping van de journalist dat de Sovjet-Unie niet meer bestaat antwoordt Trznadel dat Rusland een land is met imperiale ambities dat geleid wordt door een ex-KGB-agent. "Dat zou moeten volstaan om voorzichtig te zijn, om de Russische onderzoekers niet blindelings te vertrouwen. Jammer genoeg negeert onze regering die omstandigheden totaal."

De recente uitspraak van de Poolse regeringswoordvoerder Pawel Gras dat "elke inmenging van de Poolse regering in het onderzoek erg slecht onthaald zou worden", zet bij Trznadel kwaad bloed. "Die lui vinden het belangrijker, door de Russen 'niet slecht onthaald te worden' dan de omstandigheden van de dood van hun president te kennen. (...) Stel u voor dat Air Force One in Smolensk neergestort was (...). De Amerikanen zouden een leger van onderzoekers en specialisten naar Rusland sturen, ze zouden het hele wrak tot het allerlaatste stukje meenemen en zij zouden het onderzoek zelf leiden. Geen enkele sterke, soevereine staat zou aanvaarden wat de Russen nu met ons doen." En voorts: "Mocht president Kaczynski nog leven, had hij nooit toegelaten wat we nu beleven."


Commentaar. Ik sluit me aan bij Trznadels kritiek. De onderdanigheid van de Poolse regering tegenover Rusland is werkelijk stuitend. Ja, natuurlijk is er minder wrijving tussen Polen en Rusland wanneer Polen zich slaafs aan de Russische dictaten onderwerpt (precies wat Donald Tusk vandaag doet). En wat het Smolensk-onderzoek betreft: Wat heeft Rusland te verliezen bij een zo open en onafhankelijk mogelijk onderzoek naar de oorzaken van de crash? Waarom willen de Russen de zwarte dozen niet afstaan? Waarom leggen de Poolse onderzoekers zich daarbij neer?

Nog dit. Het interview met Trznadel verscheen niet in een of andere sensatiekrant, maar in de kwaliteitskrant Rzeczpospolita, zowat de Poolse NRC.