NSPD-51, of hoe G.W. Bush de democratie kan lamleggen

Vorige week keurde het Amerikaanse Congres zonder noemenswaardig debat en met een overweldigende meerderheid (392 voor, 39 tegen) het defensiebudget voor 2009 goed : 612 miljard dollar. Let wel, in dat bedrag zit maar een fractie van het budget voor de operaties in Afghanistan en Irak - daarvoor moeten de verkozenen later nog extra fondsen vrijmaken. De Amerikaanse defensieuitgaven overtreffen die van alle andere landen van de wereld samen. De voor de hand liggende vraag of een deel van dat geld misschien voor het 'Paulson-plan' (het plan om 700 miljard dollar belastinggeld in de vrijemarkteconomie te pompen) gebruikt kon worden, lijkt niemand te (durven?) stellen. Begrijpe wie kan. Gisteren kelderde een meerderheid van Republikeinse afgevaardigden op het laatste nippertje dat 'Paulson-plan'. De facto vormt de Republikeinse regering-Bush nu samen met een grote Democratische meerderheid front tegen de Republikeinse basis. Begrijpe wie kan. (En voor wie zich afvraagt waarom het Congres net vandaag een dagje vrij had: vandaag is Hosh Hashanah, het joodse Nieuwjaar, en dus komt het Amerikaanse Congres niet bijeen, ook al zit het land in de diepste economische crisis sinds de jaren dertig. Begrijpe enz.) Wat als het Congres het Paulson-plan later deze week definitief door de versnipperaar jaagt? Ik voel me niet in staat om de economische en financiële aspecten van de zaak te beoordelen, maar aangezien het net zo goed om een politieke beslissing gaat, is een minstens even relevante vraag: welke alternatieven hebben Bush, Paulson, Bernanke en anderen nog als het Congres ze met een kluitje in het riet stuurt? Een van die alternatieven wil ik kort toelichten. Meer bepaald wil ik het hebben over twee opmerkelijke richtlijnen, 'presidentiële richtlijnen voor nationale veiligheid' genoemd, die president Bush in mei 2007 zowat en stoemelings uitvaardigde: NSPD-51 en HSPD-20. De afkortingen staan voor 'National/Homeland Security Presidential Directive'. Ondanks hun merkwaardige en explosieve inhoud vonden de klassieke media deze richtlijnen in 2007 het vermelden zelfs niet waard en dus weet u waarschijnlijk niets van hun bestaan af. In de huidige omstandigheden lijkt het me aangewezen, die lacune te vullen. Met NSPD-51 en HSPD-20 kan president Bush zich namelijk voor onbepaalde tijd dictatoriale machten toeëigenen. (En voordat iemand me van complottheorieën beschuldigt: de links hierboven vewijzen naar de website van het Witte Huis). De richtlijnen NSPD-51 en HSPD-20 geven de president technisch-juridisch gesproken de mogelijkheid om in geval van een 'catastrofale noodsituatie' (Catastrophic Emergency) de normale werking van de democratische instellingen uit te schakelen en het bestuur van het land voor onbepaalde duur in eigen handen te nemen. Zulke mogelijkheden bestonden voorheen ook al, maar wel met dit verschil: volgens de nieuwe richtlijnen heeft de president de goedkeuring van het Congres niet meer nodig om zichzelf dictatoriale volmachten toe te kennen. In de richtlijnen wordt het begrip 'catastrofale noodsituatie' omschreven als 'elk incident dat, waar het ook plaatsvindt, uitzonderlijk veel doden of gewonden tot gevolg heeft, of dat leidt tot buitengewone schade of tot ontwrichting van de Amerikaanse bevolking, de infrastructuur, het leefmilieu, de economie of overheidsfuncties' (any incident, regardless of location, that results in extraordinary levels of mass casualties, damage, or disruption severely affecting the U.S. population, infrastructure, environment, economy, or government functions). Zeg nu zelf: is deze definitie van toepassing op de huidige crisis of niet? De vraag stellen is ze beantwoorden. En wie mag beslissen of zo'n catastrofale noodsituatie zich voordoet? Juist, de president. NSPD-51 voorziet dat de president bij een 'catastrofale noodsituatie' de macht zou uitoefenen als leider van een comité van hooggeplaatsten uit de drie machten (zie Definitions 2 (e)). Het codewoord is 'Enduring Constitutional Government', wat zoveel betekent als 'continue grondwettelijke regering'. Voor meer details verwijs ik naar de richtlijn zelf. Ze is niet lang en het is best spannende lectuur. Pikant feit is wel dat belangrijke delen van de richtlijnen geheim zijn. Het bestaan van NSPD-51 en HSPD-20 bewijst alvast dat de omgeving van Bush vorig jaar rekening hield met de mogelijkheid dat de president ooit buiten de wil van het Congres de macht naar zich toe zou moeten trekken. Immers, wie die mogelijkheid categorisch uitsluit verdoet zijn tijd niet met dergelijke juridische spelletjes. Natuurlijk is het nog de vraag of het allemaal zo'n vaart zal lopen. De regering-Bush is buitengewoon onpopulair bij de bevolking en beschikt misschien niet meer over een voldoende sterke machtsbasis (steun van de legertop enz.) om zo'n drastische machtsgreep met succes uit te voeren. Het is dus niet zeker dat een poging om NSPD-51/HSPD-20 in te roepen, met als eerste beslissing mogelijk het uitstellen van de presidentsverkiezingen, ook kans van slagen zou hebben. Maar het lijkt me wel wenselijk dat meer mensen van het bestaan van deze richtlijnen afweten. Al was het maar om op de volgende president druk uit te oefenen om dit onding zo snel mogelijk weer af te voeren.