21 juni 2007

Europese burgers, wees waakzaam!

(opinieartikel in De Standaard, 21 juni 2007) Deze week trachten de 27 staats- en regeringsleiders van de Europese Raad belangrijke delen van het Europees grondwettelijk verdrag alsnog te redden. Het benieuwt me ten zeerste, welke van de volgende bepalingen uit de ‘grondwet’ de Raad zal behouden: • De in het verdrag ingeschreven toelating om bij oproer of opstand in de menigte te schieten? (slotakte, verklaring 12, art. 2) • De uitdrukkelijk vermelde mogelijkheid om de doodstraf opnieuw in te voeren? (slotakte, verklaring 12, art. 2) • De mogelijke overheveling van onder meer onderwijs, jeugd, sport en toerisme naar het Europees beleidsniveau? (art. I-17 en III-282) • De bevoegdheid die art. IV-445 aan de Europese Raad schenkt om, ook zonder de instemming van het Europees parlement, 154 van de 321 artikelen uit deel III van het grondwetsverdrag te wijzigen? Deel III, het deel dat Sarkozy kost wat kost wil redden, gaat over ‘Beleid en Werking van de Unie’ en bepaalt onder meer welke beleidsdomeinen (al dan niet exclusief) op het Europese niveau liggen. Ook onderwijs, jeugd, sport en toerisme vallen daaronder. Maar er is meer: de zogenaamde flexibiliteitsclausule (art. I-18) maakt het mogelijk om, zonder instemming van de nationale parlementen, ook nieuwe bevoegdheden in deze beleidsdomeinen naar het Europese niveau over te hevelen. Een bedenking bij dit alles: in hoeveel democratieën kan de grondwet buiten het parlement om gewijzigd worden? • De grondwettelijke verankering van Straatsburg als zetel van het Europees parlement, met andere woorden de vastlegging van de miljoenen euro's verslindende maandelijkse karavaan tussen Brussel en Straatsburg? (slotakte, 6e protocol) • De levenslange gerechtelijke immuniteit voor 40 000 EU-ambtenaren en -medewerkers voor daden die ze ‘in hun officiële hoedanigheid’ stellen? (slotakte, protocol 7, art. 11) • De inperking van het respect voor het privé-leven, de woning en de correspondentie van de burgers, wanneer “het economisch welzijn van het land” of “de bescherming van de goede zeden” dat vereisen? (slotakte, verklaring 12, art. 7) • De mogelijkheid om oorlog te voeren zonder de instemming van het Europees parlement? Volgens de nieuwe grondwet kan de ministerraad eenzijdig over militaire operaties beslissen. (art. I-41 en art. III-376). • De in de Grondwet ingeschreven verplichting (!) voor de lidstaten om hun militaire uitgaven te verhogen? (art. I-41) Dit alles keurde het Belgische parlement destijds met een overweldigende meerderheid en zonder noemenswaardig debat goed. Met hun ‘non/nee’ keilden de Fransen en de Nederlanders het grondwetsverdrag in principe in de juridische prullenmand. Maar de troika Merkel-Sarkozy-Barroso lijkt vastbesloten, alsnog zoveel mogelijk van het verdrag door te drukken. Zonder lastige referenda, welteverstaan. Dit grondwettelijk verdrag zet de scheiding der machten definitief op de helling en maakt de EU nog minder democratisch dan ze al is. Dat geven ook Europese toppolitici onomwonden toe: • “Ik heb nog nooit een zo donkere donkere kamer gezien, als deze Conventie” (de Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker over de Europese Conventie, die het grondwetsverdrag uitwerkte, Der Spiegel, 16 juni 2003). • “Het is niet overtuigend, het principe van de scheiding der machten zonder meer op de EU over te dragen.” (de Duitse parlementsvoorzitter Norbert Lammert, Welt am Sonntag, 18 maart 2007). • “Het in werking treden van het grondwettelijk verdrag zal het proces van de sluipende centralisering nog versterken. (...) Deze grondwet moet men afkeuren” (Roman Herzog, voormalig president van de Bondsrepubliek, daarvoor jarenlang voorzitter van het Duits grondwettelijk Hof, Welt am Sonntag, 14 januari 2007). Tot slot nog dit: de ‘Europese Grondwet’ is helemaal geen grondwet, maar wel een multilateraal verdrag tussen staten. Een verdrag weliswaar dat die staten boven de eigen grondwet plaatsen. Het grote verschil met een (grond)wet is echter de bijna-onmogelijkheid om in de praktijk een bestaand internationaal verdrag te wijzigen. Precies daarom moeten staatsverdragen in een land als Zwitserland bij referendum goedgekeurd worden. Kortom, redenen genoeg voor ons burgers om deze week extra waakzaamheid aan de dag te leggen. Geert Van Hout is vertaler en slavist. Hij studeert sinds 2004 natuurkunde in Berlijn. Hij schreef deze bijdrage in naam van 'Mehr Demokratie', een organisatie met meer dan 4.400 leden die in Duitsland en Europa ijvert voor de directe democratie www.mehr-demokratie.de De verwijzingen in deze tekst hebben betrekking op de officiële verdragsteksten zoals ze vermeld staan in het e-book Europese Grondwet (www.grondweteuropa.nl).

2 opmerkingen:

gvh zei

(Deze reactie verscheen een dag later, op 22 juni 2007, in DS. Mijn - korte - reactie op Van den Eyndes bijdrage vindt u onderaan).


Wees waakzaam voor demagogen
GRONDWET VERDIENT EERLIJK PLEIDOOI

Het opiniestuk van Geert van Hout, die pleit voor waakzaamheid
over de Europese grondwet, is Maarten Van den Eynde in het
verkeerde keelgat geschoten. 'We moeten waakzaam zijn voor
Geert van Hout.'

In zijn opinieartikel pleit Geert van Hout voor extra waakzaamheid
voor de Europese grondwet van de burger (DS 21 juni). Bij het lezen
van zijn bijdrage bekruipt me het ongemakkelijke gevoel dat wij
vooral voor hém waakzaam moeten zijn. Ik grijp naar de Europese
grondwet die ik gratis in het Leuvense provinciehuis heb kunnen
oppikken. Treedt Van Hout op als advocaat van Mehr-Democratie?
Dan ben ik pro-Deoadvocaat voor de grondwet in deze zaak. Ik heb
respect voor gegronde kritiek op het document. Maar niet voor dit
soort demagogie.

Van Hout over de grondwet: 'De in het verdrag ingeschreven
toelating om bij oproer of opstand in de menigte te schieten.
(slotakte, verklaring 12, art. 2)'

Ik citeer de grondwet: 'Derhalve erkent de Unie de hieronder genoemde rechten, vrijheden en beginselen: Artikel 1:
Menselijke waardigheid (…); Artikel 2: Recht op leven; 1. Eenieder heeft recht op leven. 2. Niemand wordt tot de
doodstraf veroordeeld of terechtgesteld. Toelichting: Lid 2 is gebaseerd op EVRM, daarin staan een aantal negatieve
bepalingen, waarin geweld toegestaan kan zijn wanneer dat absoluut noodzakelijk is, teneinde in overeenstemming
met de wet een oproer of opstand te onderdrukken.'


Van Hout over de grondwet: 'De uitdrukkelijk vermelde mogelijkheid om de doodstraf weer in te voeren.' (slotakte,
verklaring 12, art. 2)

Ik citeer de grondwet: 'Een staat kan bepalingen in zijn wetgeving opnemen waarin is voorzien in de doodstraf voor
feiten, begaan in tijd van oorlog of onmiddellijke oorlogsdreiging; een dergelijke straf wordt alleen ten uitvoer gelegd in
de gevallen die neergelegd zijn in de wet …'


Van Hout over de grondwet: 'De grondwettelijke verankering van Straatsburg als zetel van het Europees Parlement,
dus de vastlegging van de miljoenen euro's verslindende maandelijkse karavaan tussen Brussel en
Straatsburg.' (slotakte, 6e protocol)

Wat zegt de grondwet? Dit klopt. Het is een bevestiging van het besluit van 8 april 1965.


Van Hout over de grondwet: 'De levenslange gerechtelijke immuniteit voor 40.000 EU-ambtenaren en -medewerkers
voor daden die ze 'in hun officiële hoedanigheid' stellen. (slotakte, protocol 7, art. 11)'

Ik citeer de grondwet: '(…) vrijgesteld van rechtsvervolging voor hetgeen zij in hun officiële hoedanigheid hebben
gedaan, gezegd of geschreven, behoudens de toepassing van de bepalingen van de grondwet, die betrekking hebben op de verantwoordelijkheid van de ambtenaren en overige personeelsleden.'


Van Hout over de grondwet: 'De inperking van het respect voor het privéleven, de woning en de correspondentie van
de burgers, wanneer “het economisch welzijn van het land, of “de bescherming van de goede zeden, dat vereisen.
(slotakte, verklaring 12, art. 7)'

Ik citeer de grondwet: 'Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan
zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van de nationale
veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn van het land, het voorkomen van wanordelijkheden en
strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden of voor de bescherming van de rechten en
vrijheden van anderen.'


Van Hout over de grondwet: 'De mogelijkheid om oorlog te voeren zonder de instemming van het Europees
Parlement. Volgens de nieuwe grondwet kan de ministerraad eenzijdig over militaire operaties beslissen. (art. I-41 en
art. III-376).'

Ik citeer de grondwet: paragraaf van art. I-41 zegt: '4. (…) worden op voorstel van de minister van Buitenlandse Zaken
van de Unie of op initiatief van een lidstaat door de Raad met eenparigheid van stemmen vastgesteld. 8. Het
Europese Parlement wordt regelmatig geraadpleegd over de voornaamste aspecten en de fundamentele keuzen op
het gebied van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid. Het wordt geïnformeerd over de ontwikkeling
ervan.'


Wat is het alternatief voor Mehr Demokratie? De versnipperde mening van de lidstaten? Herinner de klucht in de
aanloop naar de invasie in Irak, in maart 2003. Het gemeenschappelijke belang met eenparigheid is wellicht een
betere garantie voor vrede.

Van Hout had een eerlijk pleidooi kunnen houden tegen de grondwet. Hij had kunnen argumenteren dat het een
geknipt instrument is voor een beter functionerende EU, maar dat hij zich vragen stelt bij het democratische gehalte
van de EU. Dat de kloof tussen de EU en haar burgers groot is en dat hij zich afvraagt of deze grondwet daar wel iets
aan verhelpt. Deze kans heeft hij gemist. Jammer voor de democratie.

Maarten Van den Eynde is als beleidswetenschapper verbonden aan de Universiteit Antwerpen. Hij doet onderzoek
naar participatieve democratie. Dit artikel schreef hij in eigen naam.

gvh zei

Maarten Van den Eynde beschuldigt me van demagogie. Vervolgens doet hij weinig meer dan enkele passages uit de grondwet wat uitvoeriger te citeren en hier en daar kritisch te nuanceren. Naar mijn oordeel weerlegt hij geen enkel van mijn negen kritiekpunten. Op een punt geeft hij me gelijk, op drie punten gaat hij zelfs niet in.

Dat de grondwet toelaat om in een betogende menigte te schieten, weerlegt Van den Eynde helemaal niet. Neen, hij citeert een artikel over de grondrechten en wijst erop dat het om een uitzonderingsbepaling gaat. Terecht, en gelukkig maar.

Waar ik schrijf dat de Europese Raad zonder de instemming van het parlement over militaire operaties kan beslissen, vult Van den Eynde correct aan dat het Europees Parlement (regelmatig) geraadpleegd en geïnformeerd moet worden. Maar dat verandert niets aan de vaststelling dat de Raad eenzijdig beslist.

Met mijn bijdrage hoopte ik te bereiken dat meer mensen zich kritisch in de verdragstekst zullen verdiepen om zo een eigen mening over de Europese grondwet te vormen. Op basis van mijn kritiek roep ik niet op tot het verwerpen van de mooie Europese idee, enkel tot meer waakzaamheid omtrent de manier waarop de politici de Europese Unie uitbouwen. Is dat dan zo demagogisch?